9 februari 2017

Schoenmaatjes in Albanië – dag 2

Het is 6.15u, donderdagochtend, en ik word wakker met de noodzaak alle indrukken weer van me af te schrijven. Het lijkt alsof we hier al weken zijn en ik moet mijn best doen me te herinneren wat we eergisteren allemaal gezien, gevoeld, geproefd, doorleefd hebben. Het is zoveel.

Busje vol schoenendozen

We starten onze tweede dag vroeg. Met een busje vol schoendozen vertrekken naar de andere school waar directeur Seimir, die we gisteren ontmoet hebben, leiding aan geeft. We hadden deze school een dag eerder al willen bezoeken, maar vanwege de hevige regen ging dit niet door.

Nu blijkt waarom. De school ligt in de bergen, aan de andere kant van de rivier. De enige manier om hier te komen, is over een lange wiebelige brug waar onmogelijk een auto overheen kan rijden. Bij de brug aangekomen zien we aan de andere kant een groepje kinderen en de grote jongens komen over de brug aangerend om ons te helpen de dozen naar de overkant te dragen. Wij volgen, voorzichtig ons evenwicht bewarend, gaten ontwijkend, terwijl we angstvallig proberen niet naar beneden te kijken.

Bezorging per ezel

Eenmaal aan de overkant staat er een auto klaar om de dozen naar hun bestemming te brengen… en een ezeltje! Begeleid door de schoolkinderen beginnen we aan onze modderige tocht van 4 km bergopwaarts naar de school. Een kleurrijke stoet. Het plaatje is fantastisch en we fotograferen er op los.

Maar als ik de eerste zweetdruppels begin te voelen en eens goed om me heen kijk, realiseer ik me dat deze kinderen dit stuk elke dag 2 keer moeten lopen. Door regen, wind of felle zon. En dat deze kinderen speciaal voor ons dit stuk vandaag 4 keer lopen. Ook de kleintjes die erbij zijn, hand in hand lopend met de grotere kinderen voor wat ondersteuning. Dat betekent 2 uur lopen. Ik denk aan mijn eigen zoon van 5 die na een kwartier al vraagt of ik hem wil dragen.

Leren in de kou

De school blijkt arm. Armer dan wat we tot nu toe gezien hebben. De snoetjes vertonen vegen, de truien gaten. Het is steenkoud in de school op één enkel lokaal na waar de hitte en de geur van pubers je om de oren slaat. Alle kinderen houden hun jassen aan in de klas, de houtkacheltjes blijven uit vandaag.

We starten met uitdelen bij de kleintjes en ik geniet van een groepje van 3 jongetjes die hun schroom laten varen en vol overgave en enthousiasme hun nieuwe spulletjes bekijken. Een van de jongetjes haalt een roze tiara uit zijn doos en zet hem vol trots op. Hier maakt het écht niet uit wat er in de dozen zit. Een ander jongetje is 10 minuten bezig zijn ballon op te blazen. Hij is volhardend maar als het hem eindelijk gelukt is, laat hij hem het lokaal door fladderen. Een ballon en roze tiara. Zo simpel kan het zijn.

Ongemakkelijk

Bij de oudste groepen blijft het wat ongemakkelijker. Deze kinderen zijn al pubers. 14-Jarige jongens met vlashaartjes op hun bovenlip, hier en daar zelfs al wat haren op hun kin. In elke schoendoos zit een knuffel… Deze kinderen draaien ongemakkelijk en lacherig op hun stoel als ze de dozen openen. Is het omdat tonen van welke vorm dan enthousiasme nu eenmaal uncool is op deze leeftijd? Of moeten we toch eens goed nadenken over de inhoud van de dozen voor deze leeftijdscategorie? Wij vermoeden het laatste, maar Ada stelt ons gerust. De schoolspullen zijn zo welkom, net als de toiletartikelen. En dat speelgoedje of die knuffel? Daar wordt zeker een broertje, zusje, neefje of nichtje blij mee gemaakt.

Emoties

Die emoties, dat is sowieso een verhaal apart vertelt Ada ons later. Ze neemt ons mee naar haar jeugd en vertelt hoe kinderen in Albanië, ook in modernere stadsgezinnen zoals die van haar, van jongs af aan wordt geleerd om vreemden niet te laten zien hoe je je voelt of wat je denkt. Vreemden zijn ook vrienden van je ouders, een oom of tante. We zien dit in uitvergrote vorm veel terug als we de dozen uitdelen. Zodra een kindje iets te enthousiast reageert, wordt hij direct gecorrigeerd door de leerkracht met een luide ‘sssshhh!’ waarop de deksel direct gesloten wordt en de doos op schoot wordt gezet.

Superkrachten

Er blijken behoorlijk wat dozen over en die moeten mee terug. Te voet, 4 km, zonder ezel of auto. Twee oudere jongens met pretogen worden opgetrommeld en tillen de dozen trots op hun schouders. Te ambitieus blijkt al snel want ik hoor ze zachtjes kreunen. Mijn hulp slaan ze aanvankelijk af, tot ze doorkrijgen dat hun superkrachten uitgewerkt zijn en dan verdelen we dankbaar de losse dozen onder ons gezelschap.

’s Middags delen we nog schoendozen uit op een andere school en speelt Johan van Edukans een potje voetbal (en maakt ze in). Wanneer je een bal vindt in je schoendoos kun je rekenen op veel jaloerse blikken, zo blijkt! Nadat Ada ons nog wat meer heeft verteld over de cultuur en problematiek, vertrekken we richting hotel. Het is genoeg geweest voor vandaag.

Naar het hart van Albanië

De volgende ochtend staan we nog eerder op om te vertrekken naar Elbasan. De 4e grootste stad, gesitueerd in het hart van Albanië. Er staat ons een reis van ongeveer een uur te verwachten en we verheugen ons om wat meer van het landschap te kunnen zien. Omringd door groene heuvels en hier en daar zelfs een besneeuwde bergtop rijden we langs desolate dorpjes op weg naar wat eens een florerende industriestad was. Wat is hier weinig wereld op zoveel land.

Luxueuze hotels op de meest onmogelijke plekken met een onbestemde doelgroep wisselen af met leegstaande gebouwen, kleine boerderijtjes en zelfs wat kartonnen ‘huisjes’ met daken van plastic zakken. Maar vooral: uitgestrektheid. Het is duidelijk dat we Elbasan naderen als de stroomcentrales en verlaten fabriekspanden toenemen. Tot het einde van het communisme in 1991 was hier volop werk in een van de vele metaalindustrieën. Niet in staat om tegemoet te komen aan de hogere normen en niet opgewassen tegen buitenlandse concurrentie, rest er nu voor veel inwoners van Elbasan niets dan uitzichtloze werkloosheid.

Volle straten

In eerste instantie is hier niet zo veel van te merken als we de stad inrijden. De zon schijnt, de straten zijn vol en we zien voor het eerst wat Westerse winkelketens. Ik voel me fijn hier. Even weg uit de benauwdheid van de kleine cirkel waar we ons tot nu toe in bevonden, ik lijk hier weer even te kunnen ademen. Er lopen studenten in hippe kleren, de stad is schoon en het mediterrane klimaat voelt als lente.

We worden in Elbasan opgewacht door Eda, al weer zo’n krachtige, slimme jonge vrouw. Eda werkt hier voor het project Skampa kids, wat ook ondersteund wordt door Edukans. Er zijn drie van de vele scholen in Elbasan die door dit project ondersteund worden en deze zullen we vandaag bezoeken. Gedurende de dag leren we van Eda en de drie directrices (ook hier weer krachtige vrouwen!) wat het project inhoudt en vooral wat de impact is.

Wordt vervolgd…dag 4 roept!