12 december 2023
Ook kinderen op de vlucht moeten naar school
In Ethiopië stapelt zich ramp op ramp. De afgelopen twee jaar ontvluchtten miljoenen mensen hun thuis, vanwege oorlog en natuurrampen door klimaatverandering. Hendrien Maat is programmamanager bij Edukans. Op projectbezoek in Ethiopië onderzoekt zij wat nodig is om kinderen in dit crisisland toch naar school te laten gaan.
Waar: Serdo (vluchtelingenkamp in Noordoost-Ethiopië)
Maandag, 14.00 uur
De lokalen van de Serdo-school voor kleuter- en basisonderwijs zien er netjes uit. Ik stap binnen in de kleuterklas en zoek een plekje achter in het lokaal. De leerkracht vraagt de kinderen één voor één om voor het bord het alfabet op te zeggen. “A, B, C, …” Terwijl één kind actief is, zit de rest van de groep op een stoeltje te wachten. Bij de hogere klassen zie ik hetzelfde. Grote groepen luisteren passief naar wat de leerkracht zegt of herhalen gedachteloos wat van hen verwacht wordt. We moeten het komende jaar echt werken aan kwaliteitsverbetering.
Dinsdag, 10.00 uur
Gisteren zag ik dat het onderwijs in Serdo weer op
gang is gekomen. Wat fantastisch is, want veel van de kinderen op de vlucht hebben tijdenlang geen onderwijs gehad. De kwaliteit van de lessen is echter nog een uitdaging. Veel docenten zijn vrijwilligers, zonder diploma. Daarbij zijn deze leerkrachten zelf ook vluchteling. Zij maken dezelfde angst en stress mee als hun leerlingen. Samen met de schooldirecteur maken we een plan: de docenten volgen in de weekenden en in hun vakanties lessen pedagogiek aan de pabo. Edukans begeleidt dit en zorgt voor psychosociale support aan docenten. Want een leerkracht die goed in zijn vel zit, geeft beter les en heeft oog voor wat zijn leerlingen hindert.
Waar: Berhale (vluchtenlingenkamp in Noordwest-Ethiopië)
Woensdag, 9.30 uur
Al drie jaar gaan de kinderen in de provincie Tigray niet naar school, door de coronapandemie en de binnenlandse oorlog. Bij de regionale onderwijsautoriteiten luister ik naar verhalen over collega’s, docenten en pabo-studenten die zijn verkracht of vermoord. Ze gaan me door merg en been. Veel scholen zijn volledig leeggeroofd. “Onze bibliotheek werd gebruikt als martelkamer”, vertelt een pabo-docent. Ik zie de krijtjes en de lesboeken verspreid over de vloer liggen van het lokaal. Ondanks alles is het toch de bedoeling dat de school zo snel mogelijk weer opengaat.
“We moeten het onderwijs van de grond af opbouwen.”
Hendrien Maat, expert onderwijs in noodsituaties
Waar: Arado (lokale school) bij vluchtelingenkamp Aysaita
Donderdag, 11.30 uur
We gaan naar de Arado-school. De leerkrachten daarvan zijn door ons getraind. Dankzij Edukans en steun van een Nederlands fonds hebben ze een muur om hun (enorme) schoolterrein gekregen. Zo blijven dieren buiten én hij is handig voor de schooltuin die we bij deze school willen aanleggen. Onderwijs kan namelijk een belangrijke bijdrage leveren aan vergroening, kennis over klimaatverandering en gezond (eet)gedrag. Mulugeta, mijn Ethiopische collega, maakt een projectvoorstel voor de schooltuin. Dan kunnen we het indienen bij een donor.
Vrijdag 17.00 uur
Mijn collega’s in Ethiopië zijn vastberaden. We kunnen het onderwijs weer helpen opbouwen. In oorlogssituaties zoals in Tigray, maar ook daar waar klimaatverandering hard heeft toegeslagen. Ik leg contacten met collega-organisaties die gevestigd zijn in de regio en met een donateur die het onderwijs weer op gang wil laten komen. Ik vertrek, met nieuwe plannen en met dezelfde vastberadenheid als mijn Ethiopische collega’s. Ook kinderen op de vlucht moeten naar school.
Dit doet Edukans voor leraren in conflictgebieden
In Ethiopië ervaart 80% van de leraren psychische problemen. Dit heeft een enorme invloed op hun manier van lesgeven en daarmee op de leerresultaten van hun leerlingen. Leraren staan met stress en trauma voor de klas. Edukans traint en begeleidt beschadigde leraren ter bevordering van hun mentale gezondheid. Leraren leren hoe ze zelfbewuster kunnen worden van wat hen een goed gevoel geeft. Is het lichaamsbeweging? Is het buiten zijn in de natuur? Is het ademen? Is het verbinden en onderhouden van relaties? Ze leren ook hoe ze hun collega’s en uiteindelijk natuurlijk de leerlingen kunnen ondersteunen.