Paul geeft les in seksuele vorming

Paul studeerde aan de pabo van Blantyre. Via Edukans nam hij deel aan de My World My Life Club om meer te leren over seksualiteit en onderwerpen als jezelf beschermen tegen ziektes en zwangerschappen. Inmiddels is hij – als leraar – een voorvechter van het doorbreken van seksuele taboes en helpt andere jongeren om hier ook over te praten. ‘Ik ontdekte dat ik veel kon leren, ik doe het voor mezelf en ik kan er anderen ook veel over leren.’

Wat leer jij mensen?
‘Op de basisschool lessen over dingen die het leven van jongeren raken. Praten over seksualiteit is heel moeilijk. Open praten over die zaken is heel ongewoon in Afrika, maar het is bijzonder belangrijk. Ik gebruik mijn professie als onderwijzer om belangrijke levensthema’s te behandelen in de klas. Bijvoorbeeld over zelfvertrouwen. Een vertrouwde sfeer in de klas is hard nodig om buiten de klas ook zelfvertrouwen te kunnen hebben. Dat vind ik dus heel belangrijk. Open kunnen zijn over alles. Praten over seksualiteit begint bij jezelf. Ik moet als leraar ook open durven te zijn. Normaal in Afrika beginnen leraren dingen uit te leggen. De leerlingen worden niet betrokken. Dat is een groot probleem. Ik wil geen autoritaire leraar zijn. Ik probeer juist een relatie met de leerlingen op te bouwen. Ik probeer mijn lessen zo persoonlijk mogelijk te maken.’

Is dat niet heel moeilijk?
‘Je moet vergeten wie je zelf bent, get over yourself! Bijvoorbeeld bij het uitleggen van geslachtsgemeenschap. De praktijk in Afrika is dat mensen vroeg seks hebben, maar zonder kennis of begrip van wat het is. Verkrachting komt veel voor, terwijl de betrokken meisjes geen idee hebben wat dat eigenlijk is.’

Er is dus veel onwetendheid?
‘Ja. Een student vroeg aan mij wat vruchtbaarheid eigenlijk is. Normaal wordt daar niet over gesproken, wat allerlei misvattingen in stand houdt. Meisjes denken bijvoorbeeld dat ze niet kunnen fietsen, omdat dat hun vruchtbaarheid negatief beïnvloedt. De eerste menstruatie is ook zo’n voorbeeld. Als meisjes niet uitgelegd krijgen wat ze te wachten staat, zorgt dat voor veel stress. Een leerlinge die geen voorlichting had gehad, liep bijvoorbeeld een hele dag rond met een bebloede jurk. Ze had geen idee.’

Wordt jouw stijl van lesgeven wel eens ter discussie gesteld?
‘Dat wordt inderdaad niet overal gewaardeerd. Toen ik nog een baan had, was ik de eerste die condooms meenam om uitleg te geven in de klas. Mensen waren boos op mij.’

Zie je desondanks wel verandering in Malawi?
‘Ik moest iedereen toestemming vragen voordat ik deze lessen kon geven. Daaraan zie je dat het niet wijd geaccepteerd is. Maar met steeds meer docenten die seksuele vorming wel bespreekbaar maken, kunnen we steeds meer jongeren bereiken. Ik zie ook meer openheid bij jonge mensen. Daarom ben ik hoopvol dat deze beweging door zal gaan. En dat is heel belangrijk. Bijvoorbeeld als het gaat over meisjesbesnijdenis. Vanwege eigen tradities en het geloof daarin blijven ouders dat nog steeds doen. Seksuele vorming helpt de perceptie van seksualiteit te veranderen. Ook de acceptatie van homoseksualiteit is zo’n onderwerp. Er is een grote behoefte aan goede informatie. Het kan ook over simpele dingen gaan. Jongens weten zich niet te uiten als ze een meisje leuk vinden. Ze stellen me vragen hoe ze dit op een goede manier kunnen uiten en aanpakken.’

Wat zou gebeuren als deze lessen er niet waren?
‘Dan ontstaan er serieuze gezondheidsproblemen. Als mensen niet weten wat de symptomen van HIV zijn bijvoorbeeld. De gevolgen kunnen dus zelfs dodelijk zijn.’

Heel veel jonge meiden raken zwanger hier! Wat kunnen we daaraan doen?
‘Ik leg uit wat de voor- en nadelen zijn van met elkaar naar bed gaan. De keuze is uiteindelijk aan hen. Ik zorg dat ze weten wat nodig is om te kiezen. Goede informatie over consequenties, relaties en verantwoordelijkheid. Seks is zoveel meer dan de opwinding van het moment.’

Hoe ben jij zo geworden? Je lijkt anders en vrijer dan de meeste leraren in Malawi?
‘Ik ben erg veranderd door My World My life (red. een Edukans programma om jongeren te leren praten over seksualiteit). Een seksuoloog heeft mij superveel geleerd. Dat was de start. Ik ging anders aankijken tegen seks. De percepties over seks zijn heel anders dan hoe seks echt werkt. Voordat ik goede informatie had, was ik anders. Nu ik deze training heb gehad, begrijp ik beter waarom andere jongeren seks hebben. Als mensen mij zien, zien ze de verandering die ze zelf nodig hebben. En dat geeft ze moed. Hoe meer jongeren dit horen, hoe beter! 13-jarigen hebben vaker seks dan 18-jarigen. Zij hebben geen goede informatie en zijn zich onbewust van de gevolgen. Daar moeten we wat aan doen. En ik zal me daar altijd voor blijven inzetten!’